W codziennym obrocie gospodarczym faktura to coś absolutnie podstawowego. Dokumentujemy nią sprzedaż, wykonane usługi, a także obliczamy należny podatek VAT. Ale co się dzieje, gdy ktoś wystawia fakturę bez żadnej realnej transakcji? Właśnie o tym jest ten tekst. Poniżej wyjaśniam, czym jest pusta faktura, jakie grożą konsekwencje jej wystawienia i co można zrobić, by uniknąć poważnych kłopotów.

Pusta faktura – czym właściwie jest?

Pusta faktura to dokument, który formalnie wygląda jak zwykła faktura VAT, ale nie dokumentuje żadnej rzeczywistej czynności – nie było sprzedaży, nie było usługi, nie było dostawy towaru. Taka faktura jest więc fikcyjna, mimo że może zawierać wszystkie wymagane dane, jak NIP, stawki VAT czy opisy usług.

Tego rodzaju dokumenty bywają używane celowo – np. po to, by zawyżyć koszty i obniżyć należny podatek dochodowy albo uzyskać nienależny zwrot VAT. Ale nie zawsze chodzi o przestępstwo – czasem to po prostu efekt błędu albo nieporozumienia.

Wystawienie pustej faktury – kiedy jest przestępstwem?

Nie każde wadliwe wystawienie faktury to od razu przestępstwo, ale świadome wprowadzenie do obrotu pustej faktury – już tak.

Zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym i art. 271a Kodeksu karnego, kto:

wystawia fakturę w sposób nieodzwierciedlający rzeczywistego zdarzenia gospodarczego,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do nawet 25 lat.

Brzmi poważnie? Bo jest. Zwłaszcza jeśli:

• wartość pustej faktury przekracza dziesięciokrotność minimalnego wynagrodzenia,
• faktura została wystawiona w celu wyłudzenia zwrotu VAT,
• pustych faktur było wiele, a łączna wartość strat dla budżetu państwa jest wysoka.

Konsekwencje podatkowe wystawienia pustej faktury

Podatek VAT z pustej faktury – co się dzieje?

Jeśli pusta faktura trafi do obrotu, pojawia się realny problem podatkowy. Urząd Skarbowy może:

• nałożyć sankcyjną stawkę podatku VAT w wysokości 100% wykazanego podatku,
• odmówić prawa do odliczenia podatku naliczonego na podstawie tej faktury,
• zażądać zwrotu już odliczonego lub zwróconego podatku – wraz z odsetkami.

Wystawienie pustej faktury powoduje też obowiązek zapłaty podatku należnego, mimo że usługa nie miała miejsca. To oznacza, że urząd może żądać zapłaty podatku VAT… z fikcyjnej transakcji.

Odpowiedzialność karna za wystawienie pustej faktury

W grę wchodzą nie tylko sankcje podatkowe, ale też odpowiedzialność karna – zarówno dla osoby, która fakturę wystawiła, jak i tej, która z niej skorzystała.

Co grozi za wystawianie pustych faktur?

• Grzywna – często liczona jako wielokrotność stawek dziennych (nawet 720),
• kara ograniczenia wolności lub
• kara pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 6 miesięcy.

Czy można uniknąć konsekwencji wystawienia pustej faktury?

Czasem tak – ale trzeba działać szybko i rozsądnie. Jeśli zauważysz, że przez pomyłkę wystawiłeś pustą fakturę (np. zanim jeszcze doszło do dostawy albo klient zrezygnował), możesz:

• wystawić fakturę korygującą (jeśli transakcja nie doszła do skutku),
• anulować fakturę (gdy nie została jeszcze wprowadzona do obiegu),
• skontaktować się z doradcą lub kancelarią, by dobrać najlepszy sposób działania.

Kluczowe jest, by nie dopuścić do wprowadzenia pustej faktury do obrotu – czyli nie wysyłać jej kontrahentowi, nie ujmować w rejestrze VAT i nie rozliczać jej w deklaracji.

Jak bronić się w razie zarzutu wystawiania pustych faktur?

Wbrew pozorom nie każdy przypadek oznacza, że ktoś „chciał oszukać urząd”. Czasem faktura została wystawiona w dobrej wierze, np. z powodu:

• błędu systemowego,
• nieporozumienia z klientem (np. zlecenie anulowano po wystawieniu faktury),
• opóźnienia w realizacji usługi.

W takich sytuacjach kluczowe znaczenie mają dowody – korespondencja, umowy, protokoły wykonania usługi. Dlatego warto mieć wszystko udokumentowane.

Podsumowanie – nie warto ryzykować

Wystawianie pustych faktur może skończyć się bardzo poważnymi konsekwencjami – od konieczności zapłaty podwójnego podatku VAT, przez grzywnę, aż po wieloletnie więzienie.

Jeśli masz wątpliwości, czy Twoja faktura została wystawiona prawidłowo, albo obawiasz się konsekwencji – nie czekaj, aż urząd się upomni. Czasem wystarczy drobna korekta, czasem potrzebna jest pomoc prawnika.

Masz pytania lub potrzebujesz wsparcia? Skontaktuj się z nami – pomożemy Ci uniknąć poważnych kłopotów.