Przesłuchania to jedna z najczęstszych czynności w postępowaniu karnym. Dla wielu osób wezwanie na przesłuchanie oznacza niepewność i stres – bo pojawia się pytanie: czy będę świadkiem, czy podejrzanym? Różnica jest zasadnicza, a Twoje prawa i obowiązki zależą właśnie od tego, w jakim charakterze zostaniesz wezwany. Warto wiedzieć, jak wygląda przesłuchanie świadka, a jak przesłuchanie w charakterze podejrzanego i co zrobić, aby dobrze się przygotować.

Wezwanie na przesłuchanie – na co zwrócić uwagę?

Każde wezwanie na przesłuchanie powinno zawierać jasną informację, w jakim charakterze jesteś wzywany. To może być świadek, pokrzywdzony albo podejrzany. Treść wezwania określa też, kiedy i gdzie musisz się stawić oraz który organ prowadzi postępowanie – policja, prokuratura, a czasem sąd.

Nie bagatelizuj wezwania. Brak stawiennictwa bez usprawiedliwienia może skutkować nawet przymusowym doprowadzeniem przez policję. Warto też pamiętać, że wezwanie musi być doręczone w taki sposób, abyś miał realną możliwość przygotowania się – najczęściej minimum kilka dni przed terminem.

Przesłuchanie świadka – prawa i obowiązki

Świadek ma obowiązek stawić się i zeznawać, chyba że przepisy pozwalają mu na odmowę. Najczęściej dotyczy to sytuacji, gdy świadek jest osobą najbliższą dla podejrzanego (małżonek, rodzic, dziecko, rodzeństwo). W takim przypadku można odmówić złożenia zeznań w całości.

Świadek może też odmówić odpowiedzi na konkretne pytanie, jeśli odpowiedź mogłaby narazić jego samego lub osoby mu bliskie na odpowiedzialność karną. To bardzo ważna zasada – nie musisz mówić niczego, co mogłoby zostać użyte przeciwko Tobie.

Masz również prawo:

• zapoznać się z protokołem przesłuchania i żądać jego sprostowania,
• zgłaszać uwagi, gdy funkcjonariusz źle zapisał Twoje słowa,
• domagać się, aby pytania były formułowane jasno i zrozumiale.

W praktyce oznacza to, że nie jesteś bezwolnym uczestnikiem czynności – masz wpływ na jej przebieg.

Jak powinien zachować się świadek?

Świadek powinien odpowiadać spokojnie, rzeczowo i zgodnie z prawdą. Jeśli nie pamiętasz szczegółów – powiedz to wprost. Nie domyślaj się i nie uzupełniaj luk w pamięci własnymi przypuszczeniami. Lepiej przyznać, że czegoś nie wiesz, niż złożyć zeznanie, które później okaże się niezgodne z faktami.

Unikaj długich opowieści – odpowiadaj konkretnie na pytania. Zawsze czytaj uważnie protokół, zanim go podpiszesz. To, co znajdzie się w protokole, może zostać wykorzystane przed sądem, więc musisz mieć pewność, że odzwierciedla Twoje słowa.

Przesłuchanie w charakterze podejrzanego – Twoje prawa

Podejrzanym stajesz się dopiero po przedstawieniu Ci zarzutów przez prokuratora lub policję działającą z jego upoważnienia. Oznacza to, że organ prowadzący postępowanie uznał, że istnieją dowody wskazujące na możliwość popełnienia przez Ciebie przestępstwa.

Jako podejrzany masz bardzo szerokie prawa:

• możesz odmówić składania wyjaśnień w całości,
• możesz odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania,
• masz prawo do obrońcy i możesz żądać jego obecności przy przesłuchaniu,
• masz prawo znać treść zarzutów i ich podstawę,
• możesz zgłaszać własne wnioski dowodowe.

Najważniejsze jest to, że wyjaśnienia są Twoim prawem, a nie obowiązkiem. Nie musisz odpowiadać na pytania, jeśli uznasz, że lepiej będzie skorzystać z prawa do milczenia.

Jak powinien zachować się podejrzany?

Podejrzany przede wszystkim nie powinien działać pod wpływem emocji. To zrozumiałe, że sytuacja budzi stres, ale każde słowo ma znaczenie. Dlatego:

• jeśli nie jesteś przygotowany – możesz odmówić składania wyjaśnień,
• nie domyślaj się, nie „ratuj się” wymyślonymi wersjami zdarzeń – lepiej nic nie mówić niż powiedzieć coś, co później będzie łatwe do podważenia,
• korzystaj z prawa do adwokata – jego obecność daje Ci pewność, że ktoś stoi po Twojej stronie i pilnuje przestrzegania procedur,
• czytaj dokładnie protokół przesłuchania, żądaj naniesienia poprawek, jeśli coś zostało zapisane niezgodnie z Twoimi słowami.

Pamiętaj: w przeciwieństwie do świadka, podejrzany nie ponosi odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych wyjaśnień. Ale nie oznacza to, że możesz lekceważyć swoje słowa – nieprawdziwe wyjaśnienia mogą osłabić Twoją wiarygodność i utrudnić obronę.

Jak wygląda przesłuchanie w praktyce?

Zarówno w przypadku świadka, jak i podejrzanego, przesłuchanie odbywa się najczęściej w obecności funkcjonariusza policji lub prokuratora, który prowadzi czynność. Na początku podaje się dane osobowe i poucza o prawach i obowiązkach. Następnie padają pytania dotyczące sprawy.

Po zakończeniu przesłuchania sporządzany jest protokół. Zawsze sprawdzaj jego treść. Jeśli masz wątpliwości, żądaj poprawek i nie podpisuj niczego w pośpiechu.

Dlaczego warto skorzystać z pomocy adwokata?

Przesłuchania często decydują o dalszym biegu postępowania. Jedno nieprzemyślane zdanie może być później interpretowane na Twoją niekorzyść. Obecność adwokata daje Ci wsparcie i pewność, że Twoje prawa nie zostaną naruszone. Adwokat pomoże też przygotować się do przesłuchania, a jeśli jesteś podejrzanym – zadba o Twoją linię obrony już od pierwszych czynności. Potrzebujesz pomocy? Skontaktuj się z naszą kancelarią!